WorldSkills талаптары негізіндегі демонстрациялық емтихандар – бітірушілердің біліктілігін анықтау құралы тұрғысынан

Шымкент қаласы білім басқармасының

«Тамақтандыру индустриясы және сервис колледжі» МКҚК

Осы күні қызмет көрсету саласы мен тамақтандыру индустриясының қоғамда ерекше мәнге ие болып отырғанын теледидар бағдарламаларынан да, әлеуметтік желілерден де байқап отырмыз. Бұл мамандықтар еңбек нарығында ерекше сұранысқа ие болып, өмірдің жаңа бетбұрыстарына жылдам бейімделуімен тартымдылығын арттырды. Осы кәсіптердің бірін таңдап қалсаңыз, оқуыңызды қайда жалғастырасыз? Әрине, Шымкент қаласының осы уақытқа дейін «№6 колледж» деп атанып келіп, 2020 жылдың желтоқсан айынан дайындайтын мамандықтарының бейіні бойынша аталуын «Тамақтандыру индустриясы және сервис колледжіне» ауыстырылған білім беру мекемесіне жолығасыз.

Шымкент қаласы білім басқармасының «Тамақтандыру индустриясы және сервис колледжі» МКҚК Шымкент қаласы бойынша тамақтандыру саласындағы қызмет көрсетуші жұмысшы мамандықтарды даярлаумен 1936 жылдан бері айналысатын білім ордасы. Ал 1979 жылдан бастап №34 орта кәсіптік-техникалық училище ретінде қайта құрылған. Жұмысшы мамандықтарды даярлау ісіндегі сапаны қамтамасыз етуге бағытталған кәсіптік және техникалық білім беру саласындағы өзгерістер мен реформалық процестерінің оқу ісіне енгізілуі колледждің беделін көтеруге, қоғамда жұмысшы мамандықтардың мәртебесін арттыруға тигізер себебін назарға алып, колледж 2014 жылдан бері Германия тәжірибесіне сүйеніп жұмысшы кадрларды дайындау барысында өндірістік тәжірибе үлесін арттыру мақсатымен дуальды оқытуды, 2017 жылдан бастап жұмысшы кадрлардың еңбек нарығындағы сұранысын көтеру үшін бейінді 2-3 біліктілікті беруді көздеген модульдік-құзыреттілік оқытуды енгізді. Қазіргі уақытта 2019 жылдың рейтинг қорытындыларымен колледж өз саласы бойынша Қазақстан Республикасында үшінші орынды иеленіп, «Аспазшы», «Кондитер-безендіруші», «Даяшы», «Наубайшы-шебер», «Қант өнімдерінің кондитері», «Кондитер», «Сатушы» біліктіліктері бойынша жұмысшы кадрларды даярлаумен айналысады.

Өзгерістерге бейім заманымыз бітірушілердің еңбек нарығында икемді, құзырлы болуын талап етеді, сол себептен кәсіптік және техникалық білім саласынан шыққан бітірушілерді дайындау барысында көптеген жаңалықтар орын алуда. Мысалы, колледж бітірушілерін кәсіпкерлікке дайындау үшін «Кәсіпкерлік негіздері» сабақтарында студенттер бизнес-жоспар құруға үйренеді, WorldSkills құзыреттіліктері оқуға түскен сәтінен зерделенеді, қызмет көрсету саласында еңбек ететін жұмысшы кадрлардың коммуникативтік дағдыларын, икемділігін дамыту үшін кәсіби қазақ/орыс, кәсіби ағылшын тілдері үштілділіктің кепілі болуда.

Қазақстан Республикасында білім беруді және ғылымды дамытудың 2020-2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасына, Жалпыға міндетті білім беру стандарттарына сәйкес 2020 жылдан бастап жұмысшы мамандықтар бойынша біліктілік беру емтихандары WorldSkills талаптары негізіндегі демонстрациялық емтихандар түрінде жүргізіліп отыр.

WorldSkills – мақсаты жұмысшы мамандықтарының мәртебесін арттыру және шеберлік дағдыларын дамыту болып табылатын халықаралық коммерциялық емес қозғалыс. Оған қатысушы 75 мемлекеттегі өндіріс саласындағы дәстүрлі қолөнерден көпбейінді кәсіпке дейінгі қызмет көрсету саласындағы қозғалыс, ол WorldSkills дүниежүзі бойынша кәсіптік білімнің дамуына тікелей әсерін тигізеді. Жоба кәсіптік бағдар механизмін, мамандарды даярлау, қозғалыс сарапшыларының қауымдастықтарын құру және еңбек өнімділігін арттыруды қоса алғанда, халықаралық стандарттар негізінде техникалық мамандықтар бойынша өндіріс орындары саласын жоғары технологиялық мамандармен қамтамасыз ету механизмін құруды меңзеп, оның еліміздегі Ұлттық операторы ретінде «Талап» коммерциялық емес акционерлік қоғамы шығады.

Осы орайда айта кететіні, колледж WorldSkills қозғалысына 2015 жылдан бері қосылып, бүгінгі күнге дейін айтарлықтай тәжірибе жинақтап, көптеген жетістіктерге жеткен.

2019 жылдың қорытындыларымен WorldSkills-Kazakhstan республикалық байқауында жүлдері орындарға ие болған студенттер:

«Кондитер ісі» құзыреттілігі бойынша – Усманов Хабибулла, топ студенті, 1-орын;

«Наубахана ісі» құзыреттілігі бойынша – Амангельді Ажар, № 5-16 топ студенті, 1-орын;

«Мейрамхана ісі» құзыреттілігі бойынша – Куриленко Игорь, №2-16 топ студенті, 1-орын.

«Аспаз ісі» құзыреттілігі бойынша – Ганиев Нигмаджан, 3-курс №10-17 топ студенті, медальон;

2019 жылы Бишкек қаласында (Қырғызстан) өткен «Казан-Мангал» Халықаралық Чемпионатында 3-орынға ие болып, Қола медаль алды.

2020 жылғы 26-29 қазан аралығында өткен «WorldSkills Shymkent - 2020» байқауының қорытындылары:

Молдасалы Мейрамбек, 3-курс №25-17 топ студенті, «Аспаз ісі» құзыреттілігі, 1-орын

Хабибуллаева Муниса, 3-курс студенті, №20-18 топ студенті, «Кондитер ісі» құзыреттілігі;

«Мейрамхана ісі» құзыреттілігі бойынша – Мартин Юрий, № 26-17 топ студенті, 1-орын

Әбләш Балнұр, «Наубайханалық іс» құзыреттілігі, № 19-18 топ студенті, 2-орын

Жылдан жылға жұмысшы кәсіптері бойынша еліміздегі ең ірі байқауында жүлделі орындарды иеленуге дайын қатысушыларды тәрбиелеп өсіретін арнайы пән оқытушылары мен өндірістік оқыту шеберлерінің ұжымы көптеген жылдар бойында өз дәстүрімен қалыптасып келуде. Олардың қатарында еңбек өтілі, жинақтаған тәжірибесі болашақ кәсіп иелеріне таңдаған мамандықтарының қыр-сырын ашып, өзіндік ерекшелігін дамытуда қолдау көрсететін инженерлік-педагогикалық құрамның саңлақтарын атауға болады:

Марина Вячеславовна Белецкая – арнайы пән оқытшысы, еңбек өтілі 35 жыл, WorldSkills қозғалысының «Кондитерлік іс» құзыреттілігі бойынша сарапшысы, нан өндірісінен тартылған кәсіпқой;

Салиева Ирина Туйчибаевна – арнайы пән оқытушысы, еңбек өтілі 25 жыл, WorldSkills қозғалысының «Аспаз ісі» құзыреттілігі бойынша сарапшы, тамақ өнеркәсібінен тартылған маман.

Наталья Николаевна Жексембаева – арнайы пән оқытушысы, еңбек өтілі 13 жыл, WorldSkills қозғалысының «Аспаз ісі» құзыреттілігі бойынша сарапшы, бас сарапшы;

Шпекова Камшат Салимовна – өндірістік оқыту шебері, еңбек өтілі 11 жыл, WorldSkills қозғалысының «Аспаз ісі» құзыреттілігі бойынша сарапшысы;

Джапарова Марварид Абдыганиевна - өндірістік оқыту шебері, еңбек өтілі 18 жыл, WorldSkills қозғалысының «Кондитер ісі» құзыреттілігі бойынша сарапшысы.

Хузиева Найля Хусаиновна - өндірістік оқыту шебері, еңбек өтілі 14 жыл, WorldSkills қозғалысының «Кондитер ісі» құзыреттілігі бойынша сарапшысы.

WorldSkills талаптарына негізделген демонстрациялық емтихандар – бұл жаңа үлгідегі біліктілік емтихан немесе қорытынды аттестаттаудың нұсқасы, ол колледж бітірушілерінің дайындық сапасын, білімдері мен біліктерінің деңгейін, кәсіби дағдыларын шынайы қызмет көрсету жағдайлары мен өндірістік үрдіс барысында тәуелсіз бағалап, сертификаттауды көздейді. Оның WorldSkills талаптары бойынша заманауи мультикритериалды бағалау әдісімен өткізіліп отырғаны жұмысшы мамандықтар бойынша біліктілікті берудің дәстүрлі түрінен тыс шығып, өндіріске жақындатуға мүмкіндік береді.

Демонстрациялық емтихандарды WorldSkills талаптары бойынша өткізудің көптеген шарты бар, сол себептен оның оқу процесіне үлкен жауапкершілікпен енгізілуін қажетсінеді:

біріншіден, демонстрациялық емтихандарды өткізу орын-жайларын ұйымдастыру;

екіншіден, демонстрациялық емтихан қатысушылары мен сарапшыларына қойылатын талаптарды ұстану;

үшіншіден, емтихан талаптарын орындау;

төртіншіден, емтихан нәтижелерін ресімдеу.

Демонстрациялық емтихандарды өткізу орын-жайлары колледждің WorldSkills құзыреттіліктері бойынша ұйымдастырылған зертханалары мен кабинеттерінде өткізілді. Атап айтқанда, қазіргі уақытта WorldSkills стандарттарымен «Аспаз ісі», «Кондитер ісі», «Мейрамхана ісі», «Наубайхана ісі» секілді 4 құзыреттілік бойынша кабинеттер мен зертханалар жабдықталған. Соңғы үш жылда WorldSkills стандарттарын ескеріп, біліктіліктерді меңгеруге арналған арнайы кабинеттер мен зертханаларының жабдықтары толығымен жаңартылып, толықтырылып, инфрақұрылымдық парақшаларына сәйкестікке келтірілген.

Емтихан срапашылары демонстрациялық емтихандарды өткізу және құжаттарын әзірлеу бойынша білім беру семинарынан өтіп, «Талап» КЕАҚ тарапынан бекітуден өтті.

Бітірушілер кәсіптік және техникалық білімін растайтын дипломмен қатар, WorldSkills стандарттарына сәйкес қызмет етіп отырған кәсіпорындарда танылатын біліктілігін растау құжаты – WorldSkills паспортына ие болады. Бүл жағдай бітірушілердің еңбекпен қамтылу шеңберін әлдеқайда кеңейтіп, олардың шет елдердің еңбекақысы жоғары позицияларға шығуына мүмкіндік беретіні осы іске асырылып отырған жобаның құндылығын арта түсетіні түсінікті.

Әлеуметік серіктестерге шикізатты өңдеуден басталып, дайын өнім, тағам үлгілеріне дейінгі модульдерді қамтып өтетін демонстрациялық емтихандардың барысында өз кәсіпорындарына жас мамандарды таңдап, шақыруына көмектеседі.

Колледждің демонстрациялық емтихандардың барысында әлеуметтік серіктестермен байланысты сақтай отырып, өндіріс пен білім беру ұйымдарының қоғамдық тамақтандырудағы заманауи бетбұрыстарға сай келетін сабақтастығын қамтамасыз етуге, іске асырылып отырған білім беру бағдарламаларының мазмұны мен сапасын сыни бағалауға, материалдық-техникалық базаны үнемі деңгейде сақтап отыруға, педагогикалық құрам біліктілігін шыңдап, келешектегі даму бағыттарын, қызмет жолдарын анықтауға мүмкіндіктері бар.

2019 жылдың ақпан айында қала көлеміндегі кәсіптік және техникалық білім саласындағы колледждермен қалалық білім басқармасының, әдістемелік орталығының қатысуымен «WorldSkills стандарттары бойынша чемпионаттарды ұйымдастыру және өткізу процесінің негізгі аспектілері» тақырыпты семинар өткізілді. Семинар барысында модульдік оқыту әдістерінің тиімділігі мен ерекшеліктері, WorldSkills стандарттары бойынша студенттердің кәсіби құзыреттіліктерін қалыптастыру секілді мәселелері талдауға алынып, семинар қатысушылары Ресей Федерациясында 2019 жылдың желтоқсан айында өткен «Жаңа білім беру стандарттарына ауысу шеңберіндегі практикалық шешімдер» халықаралық конференцияның қорытындысымен 2018-2019 жылдар аралығында Ресей Федерациясы колледждерінің демонстрациялық емтихандарды өткізу тәжірибесінен жинақтау материалдары ұсынылды, мастер-кластар, ашық сабақтар өткізілді.

Сонымен қатар колледж 2021 жылдан бастап «Жас маман» жобасын іске асыруға кіріседі. Жобаның шеңберінде кәсіби дайындық бойынша озық білім беру технологиялары мен нұсқаларын енгізудің жолдарын әзірлеу және кеңінен тарату қарастырылуда.

Жоба шеңберінде шетелдік серіктестер ішінде «Аспазшы» жұмысшы біліктілігінен бастап «Бас аспазшы» біліктілігіне дейін кәсіби құзыреттілігі бойынша Финляндия тәжірибесіне негізделген білім беру бағдарламасының іске асырылуы жоспарланып, WorldSkills стандарттары негізіндегі «Аспаз ісі» құзыреттілігінің орталығын құру мақсатымен материалдық-техникалық базаны күшейту шаралары жүргізілуде. Осы бағытта колледждің әлеуметтік серіктестерімен жұмыстары нығайып, өз жалғасын жаңа форматта тауып отыр. Құзыреттілік орталығын ұйымдастыру барысында студенттердің кәсіби білімдерін, біліктері мен дағдыларын меңгеруі, оны шыңдап отыруы үшін жұмыс орындары заманауи жабдықтармен толық жабдықталып, соңғы үлгіде жабдықталған өндіріс жағдайларына мейлінше жақындай түседі. Жабдықтардың тізімі мен үлгілері Еуропалық қызмет көрсету үлгілерін, WorldSkills стаданттарының қолданымдылығын қамтамасыз ету үшін, әлеуметтік серіктестердің қатысуымен, колледжде құрылған Индустриалдық кеңес мүшелерімен талқыланып түзілді.

2019-2020 оқу жылында демонстрациялық емтихандардан «Аспаз ісі», «Кондитер ісі» құзыреттілігі бойынша бітірурші студенттер өтіп, сертификатқа ие болса, 2021 жылы демонстрациялық емтихандармен қамтылған құзыреттіліктердің шеңберін кеңейтіп «Аспаз ісі», «Кондитер ісі» құзыреттіліктерінің қатарына «Мейрамхана ісі» мен «Наубайхана ісі» құзыреттіліктері қосылуда.

Сөзімізді жинақтай келе, WorldSkills стандарттарына негізделген демонстрациялық емтихандар кәсіптік және техникалық білім беру бағдарламаларын дүниежүзілік стандарттарына сәйкестікке келтіруге, алғашқы жұмысшы мамандығын меңгерудегі білім беру қызметін іске асырудың сапасын қамтамасыз етуге жетелейтін, білім алушылардың құзыреттіліктері мен біліктіліктерін бағалауға көзқарасты өзгертуге жағдай жасап, жалпы білім беру мектептері арасында жұмысшы мамандықтарды насихаттау бойынша жүргізілетін кәсіби бағдар беру ісіне қолдау көрсетуде таптырмас құрал болатынын сенімділікпен айтуға болады.